ORGANIZMY MAKROBENTOSOWE

Organizmy makrozoobentosowe z rejonu Bałtyku Południowego w potencjalnych obszarach posadowienia konstrukcji wsporczej morskiej turbiny wiatrowej

Rogowiec bałtycki Macoma balthica (Linnaeus, 1758)
Niewielki małż, o długości do 25 mm i szerokości około 16 mm. Mocna muszla pokryta stosunkowo łatwo ścierająca się różową lub beżową, błyszczącą warstewką rogową. Skorupka gładka, jedynie z delikatnymi, współśrodkowymi pierścieniami przyrostu. Połączenie połówek muszli czarne. Najpospolitszy małż bałtycki, zamieszkujący głównie w strefie brzegowej, na miękkim podłożu, do głębokości około 40 m. Ryje w powierzchniowej warstwie dna wystawiając na powierzchnie końce dwóch syfonów. W Bałtyku żyje do 12 lat.
Literatura:
http://www.iopan.gda.pl/projects/puckbay/html/embs_6/pp/pp_622.html
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=141579
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 1. Rogowiec bałtycki Macoma balthica (Linnaeus, 1758); © Lech Kotwicki, IOPAN

Sercówka pospolita Cerastoderma glaucum (Bruguière, 1789)

Masywny małż o białawej skorupce z 22-28 promienistymi żeberkami. Długość muszli do 30 mm, szerokość 25 mm. Dwa syfony: dłuższy wpustowy i krótszy wypustowy zrośnięte u nasady. Dorosłe osobniki żyją na dnie, natomiast młode często wspinają się po roślinach, czasem przyczepione bisiorem. Wraz ze zmianą siedliska następnie zmiana zabarwienia muszli: początkowo jest całości brunatna, a później jedynie w przedniej części, pogrążonej w dnie. W Bałtyku powszechna, występuje najliczniej w osłoniętych zatokach. Żyje do czterech lat. Muszle sercówki często spotyka się na brzegu morza.
Literatura:
http://www.iopan.gda.pl/projects/puckbay/html/embs_6/pp/pp_622.html
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=138999
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 2. Sercówka pospolita Cerastoderma glaucum (Bruguière, 1789); © Lech Kotwicki, IOPAN

Piaskołaz wielki Mya arenaria Linnaeus, 1758

Duży małż o grubościennych, choć kruchych wapiennych muszlach. Należy do największych w Bałtyku; osiąga do 70-80 mm długości. Muszla eliptyczna, z tylnym końcem lekko zwężonym i rozwartym – w tym miejscu małż, sam zagrzebany głęboko w dnie, wystawia na powierzchnię silnie rozwinięty syfon, który nie mieści się w muszli. Zaniepokojony, piaskołaz kurczy syfon pozostawiając na powierzchni dna ślad w postaci małego krateru. Piaskołaz żyje w dnie piaszczystym lub piaszczysto-mulistym. Młode osobniki mają bardzo krótkie syfony i żyją przeczepione do kamyków, ziarenek piasku lub roślin za pomocą bisiora. Pospolity do głębokości około 30 m.
Literatura:
http://water.iopan.gda.pl/bio_blitz/foto/Mya_arenaria.JPG
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=140430
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd. Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 3. Piaskołaz wielki Mya arenaria Linnaeus, 1758; © Maria Włodarska-Kowalczuk & Piotr Bałazy, IOPAN

Omułek jadalny Mytilus edulis Linnaeus, 1758

Dość duży małż o ciemnej muszli, w Bałtyku w formie skarlałej, osiąga do 20-40 mm długości. Wierzchołek muszli jest przesunięty na przedni, lekko zaostrzony koniec muszli. Połówki muszli połączone są prawie bezzębnym zamkiem i długim elastycznym więzadłem. Dorosłe osobniki przytwierdzają się do podłoża za pomocą nici bisiorowych, rogowych substancji krzepnących w wodzie, młode pełzają za pomocą nogi. Pospolity na dnie kamienistym, do głębokości około 50 m. W Bałtyku żyje do 6 lat.
Omułek jest ważnym pokarmem płastug i ptaków. Zimujące ptaki, głównie kaczki i łyski, potrafią spustoszyć populacje omułka w płytszych wodach, stąd większe osobniki można spotkać tylko w głębszych rejonach
Literatura:
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=140480
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 4. Omułek jadalny Mytilus edulis Linnaeus, 1758; © Michał Czub, IOPAN
Foto 5. Omułek jadalny Mytilus edulis Linnaeus, 1758; © Michał Czub, IOPAN

Wodożytka Hydrobia sp.

Niewielki ślimak, pospolicie występujący w Bałtyku. W zależności od gatunku rozmiary muszli sięgają od 3 do 6 mm. Otwór muszli zamknięty wieczkiem. Najpospolitsza z wodożytek, wodożytka pospolita (Hydrobia ulvae), zamieszkuje szczególnie chętnie muliste i kamieniste dno do głębokości około 50 m, często również wśród roślinności dennej.
Literatura:
http://www.iopan.gda.pl/projects/puckbay/html/embs_6/pp/pp_622.html
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=138081
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 6. Wodożytka Hydrobia sp.; © Lech Kotwicki, IOPAN

Marenzelleria neglecta Sikorski & Bick, 2004

Wieloszczet o długości do 115 mm i szerokości do 2 mm. Żyje około 3 lat. Marenzelleria jest gatunkiem słonawowodnym, bardzo dobrze adaptującym się w wodach zeutrofizowanych. Może pobierać pokarm zarówno z toni wodnej, jak i z powierzchni osadów. Żyje na dnie piaszczystym i mulistym, głęboko w osadzie, nawet do 30-35 cm. W Bałtyku inwazyjna, prawdopodobnie zawleczona w wodach balastowych statków. Ze względu na bardzo dużą tolerancję tego gatunku na niekorzystne warunki środowiskowe, larwy bądź osobniki dorosłe mają duże szanse na przeżycie w zbiornikach balastowych statków. Początkowo oznaczana w Bałtyku jako M. vireni, a następnie jako M. viridis – obecnie wiadomo, że w Bałtyku żyje tylko jeden gatunek, Marenzelleria neglecta.
Literatura:
http://water.iopan.gda.pl/bio_blitz/foto/Marenzelleria_neglecta.JPG
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=181523
http://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default.asp?nazwa=opis&id=27&je=pl
Bick A., Zettler M.L. 1997. On the identity and distribution of two species of Marenzelleria (Polychaeta, Spionidae) in Europe and North America. Aquatic Ecology 31 (2): 137-148.

Nereida Hediste diversicolor (O.F. Müller, 1776)

Duży wieloszczet, o wydłużonym, spłaszczonym grzbieto-brzusznie ciele składającym się z około 100 segmentów i długości sięgającej do 12 cm. Ryjek uzbrojony jest w dwie chitynowe szczęki. Nereida jest drapieżna i padlinożerna. Żyje w norkach wysłanych śluzem, młode osobniki natomiast chętnie pełzają po roślinach dennych. Nereida to jeden z najpospolitszych mieszkańców Bałtyku występujący do głębokości około 30 m. Wymaga jednak zasolenia co najmniej 5 PSU. Najliczniej rozwija się w rejonach zanieczyszczonych materią organiczną – tam też osiąga największe rozmiary.
Literatura:
http://water.iopan.gda.pl/bio_blitz/foto/Hediste_diversicolor.JPG
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=152302
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Bełkaczek pospolity Corophium volutator (Pallas, 1766)

Niewielki skorupiak, o długości do 10-12 mm. Na głowie dwie pary czułków, z których druga jest bardzo duża, szczególnie u samca. Bardzo pospolity w płytkowodnej strefie Bałtyku, przede wszystkim do głębokości około 30 m. Najliczniejszy na dnie obfitującym w detrytus, wymaga jednak dna przynajmniej z niewielką domieszką mułu. Na dnie buduje rurki mieszkalne oraz drąży tunele. Żywi się okrzemkami, zarówno z toni wodnej jak i z osadu. Wykazuje dużą tolerancję zasolenia i zanieczyszczenia środowiska.
Jest ważnym składnikiem pokarmu wielu małych ryb.
Literatura:
http://www.iopan.gda.pl/projects/puckbay/html/embs_6/621_corophium.html
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=102101
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

Foto 9. Bełkaczek pospolity Corophium volutator (Pallas, 1766); © Lech Kotwicki IOPANPodwój wielki Saduria entomon (Linnaeus, 1758)
Największy bałtycki skorupiak, o długości do około 80 mm. Ciało spłaszczone, z niewielką głową i charakterystycznie wciętych brzegach dużego, rozszerzonego, siedmiosegmentowego tułowia oraz odwłoka składającego się z czterech segmentów i zakończonego trójkątną się płytka ogonową. Skorupiak denny, często zagrzebuje się w dnie, wystawiając na powierzchnie jedynie odwłok. Zaniepokojony, może pływać ponad dnem „do góry nogami”. Podwój jest drapieżnikiem lub padlinożercą, żywi się mniejszymi organizmami jak pontoporeje czy wieloszczety. Sam stanowi pożywienie dorszy i płastug. Żyje w głębszych, zimniejszych rejonach Bałtyku, często w słabo natlenionych wodach.
Literatura:
http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=119034
Żmudziński L, 1990, Świat zwierzęcy Bałtyku . Atlas makrofauny. Wyd.Szkol. i Pedagog., Warszawa

AQUILO